【浅水流方程式】HLLC法でダム崩壊問題を解いてみました(wet bedとdry bed) 動画とC++コード付き
【浅水流方程式】サイトマップ(ここから関連記事が探せます)
http://mathlang.hatenablog.com/entry/2018/12/18/213650
今回は、HLLC法(Harten, Lax, van Leer, Contact surface法)を用いてダム崩壊問題(dam break problem)を解いてみました。HLLC法とは、HLL法を発展させたもので、波速が最大のものと最小のものに加えて、contact discontinuity(接触不連続、shear wave)を考慮し、全体を4つの状態に分けて解く手法です。Toro教授が考案しました。2×2の普通の1次元浅水流方程式を解く上では、contact discontinuityはあらわれないのですが、1次元浅水流方程式と溶質の濃度を考える場合、1次元浅水流方程式と移動床を考える場合、2次元浅水流方程式などの3×3のシステムを解く際には、contact discontinuityがあらわれます。HLLC法を用いると、このcontact discontinuityを捉えることができるようになります。解いている方程式は、摩擦、勾配なしの1次元浅水流方程式(Shallow Water Equations)に溶質の濃度を考慮した3×3の以下のシステムです。
ここで はpassiveな溶質の濃度です。参考文献はLeVequeの"Finite Volume Methods for Hyperbolic Problems"のpp.283-285です。
Finite Volume Methods for Hyperbolic Problems (Cambridge Texts in Applied Mathematics)
- 作者: Randall J. Leveque
- 出版社/メーカー: Cambridge University Press
- 発売日: 2002/08/29
- メディア: ペーパーバック
- この商品を含むブログを見る
初期状態としては、wet bedの場合は、領域のちょうど左側で水深が1.0、領域のちょうど右側で水深が0.1で、水面は静止しているものとします。また、濃度に関しては、左側で1.0、右側で0とします。dry bedの場合は、領域のちょうど左側で水深が1.0、領域のちょうど右側で水深が で、水面は静止しているものとします。このように、dry bedの場合は非常に小さい水深を与えることとします。濃度に関しては同じです。時刻 に真ん中にあるしきり(ダム)を取り去った時に、水がどのように動くかを計算します。境界条件としては右端、左端で水深、流量、濃度ともに斉次のノイマン条件を課しています。
参考文献としてはToroの"Shock-Capturing Methods for Free-Surface Shallow Flows"のpp.181-183です。バイブルですね。波速を推定するための手法としては、Exact Depth Positivity Riemann Solver (EDPRS)、Two-Rarefaction Riemann Solver (TRRS)、Two-Shock Riemann Solver (TSRS) を選べるようになっています。
Shock-Capturing Methods for Free-Surface Shallow Flows
- 作者: Eleuterio F. Toro
- 出版社/メーカー: Wiley
- 発売日: 2001/03/23
- メディア: ハードカバー
- この商品を含むブログを見る
こちらがwet bedの場合の水深の計算結果です。水深が青い線で表示されています。
右へと進行する衝撃波(不連続な波、Shock wave)と左へと進行する膨張波(連続な波、Rarefaction wave)が観察できます。よい感じです。これはHLLとほぼ同じ結果です。
こちらがwet bedの場合の溶質濃度の計算結果です。青い線で溶質の濃度が表示されています。
初期時刻にステップ上に分布していた溶質の濃度が、ダムが崩壊すると同時に右方向へと流れていきます。厳密解はステップの形状を保つものです。
こちらがdry bedの場合の水深の計算結果です。
右へと進行する膨張波(連続な波、Rarefaction wave)が観察できます。よい感じです。
こちらがdry bedの場合の溶質濃度の計算結果です。
初期時刻にステップ上に分布していた溶質の濃度が、ダムが崩壊すると同時に右方向へと流れていきます。厳密解はステップの形状を保つものです。
では計算コードです。
#include <iostream> #include <cmath> #include <fstream> #include <iomanip> #include <sstream> using namespace std; const double g=9.8; //celerity// inline double a(double h) { return sqrt(g*h); } //function for TRRS// inline double gk(double h0, double hlr) { return sqrt(g/2.0*(h0+hlr)/(h0*hlr)); } //Riemann Solver Based on Exact Depth Positivity// inline void EDPRS(double &hst, double &ust, double hL, double hR, double qL, double qR) { double aL=a(hL); double aR=a(hR); double uL=qL/hL; double uR=qR/hR; hst=(hL+hR)/2.0-(uR-uL)*(hL+hR)/4.0/(aL+aR); ust=(uL+uR)/2.0-(hR-hL)*(aL+aR)/(hL+hR); } //Two-Rarefaction Riemann Solver// inline void TRRS(double &hst, double &ust, double hL, double hR, double qL, double qR) { double aL=a(hL); double aR=a(hR); double uL=qL/hL; double uR=qR/hR; hst=1.0/g*((aL+aR)/2.0+(uL-uR)/4.0)*((aL+aR)/2.0+(uL-uR)/4.0); ust=(uL+uR)/2.0+aL-aR; } //Two-Shock Riemann Solver// inline void TSRS(double &hst, double &ust, double hL, double hR, double qL, double qR) { double uL=qL/hL; double uR=qR/hR; TRRS(hst,ust,hL,hR,qL,qR); //EDPRS(hst,ust,hL,hR,qL,qR); double hcon=hst; hst=(gk(hst,hL)*hL+gk(hst,hR)*hR+uL-uR)/(gk(hst,hL)+gk(hst,hR)); ust=(uL+uR)/2.0+((hcon-hR)*gk(hcon,hR)-(hcon-hL)*gk(hcon,hL))/2.0; } //function for HLL// inline double qk(double hst, double hlr) { double qk=1.0; if(hst>hlr) qk=sqrt((hst+hlr)*hst/(hlr*hlr)/2.0); return qk; } //left wave estimation// inline double SLeft(double hst, double hL, double qL) { double uL=qL/hL; return uL-a(hL)*qk(hst,hL); } //right wave estimation// inline double SRight(double hst, double hR, double qR) { double uR=qR/hR; return uR+a(hR)*qk(hst,hR); } //shear wave estimation// inline double SShear(double hst, double ust, double hL, double hR, double qL, double qR, double SL, double SR) { double uR=qR/hR; double uL=qL/hL; return (SL*hR*(uR-SR)-SR*hL*(uL-SL))/(hR*(uR-SR)-hL*(uL-SL)); } //flux for continuity equation// inline double Fluxcon(double h, double q) { return q; } //flux for momentum equation// inline double Fluxmom(double h, double q) { return q*q/h+g*h*h/2.0; } //flux for shear wave// inline double Fluxshear(double h, double q, double p) { return p*q/h; } //hllc flux// inline void HLLCFlux(double FLR[], double hL, double hR, double qL, double qR, double pL, double pR) { double hst,ust; double uR=qR/hR; double uL=qL/hL; //estimastion of hst and ust// TRRS(hst,ust,hL,hR,qL,qR); //TSRS(hst,ust,hL,hR,qL,qR); //EDPRS(hst,ust,hL,hR,qL,qR); //wave speed estimation// double SL=SLeft(hst,hL,qL); double SR=SRight(hst,hR,qR); //estimation of shear wave// double Sst=SShear(hst,ust,hL,hR,qL,qR,SL,SR); //double Sst=ust; if(SL>=0) { FLR[0]=Fluxcon(hL,qL); FLR[1]=Fluxmom(hL,qL); FLR[2]=Fluxshear(hL,qL,pL); } else if((SL<=0)&&(0<=Sst)) { double UstL[3]; UstL[0]=hL*(SL-uL)/(SL-Sst)*1.0; UstL[1]=hL*(SL-uL)/(SL-Sst)*Sst; UstL[2]=hL*(SL-uL)/(SL-Sst)*pL/hL; FLR[0]=Fluxcon(hL,qL)+SL*(UstL[0]-hL); FLR[1]=Fluxmom(hL,qL)+SL*(UstL[1]-qL); FLR[2]=Fluxshear(hL,qL,pL)+SL*(UstL[2]-pL); } else if((Sst<=0)&&(0<=SR)) { double UstR[3]; UstR[0]=hR*(SR-uR)/(SR-Sst)*1.0; UstR[1]=hR*(SR-uR)/(SR-Sst)*Sst; UstR[2]=hR*(SR-uR)/(SR-Sst)*pR/hR; FLR[0]=Fluxcon(hR,qR)+SR*(UstR[0]-hR); FLR[1]=Fluxmom(hR,qR)+SR*(UstR[1]-qR); FLR[2]=Fluxshear(hR,qR,pR)+SR*(UstR[2]-pR); } else { FLR[0]=Fluxcon(hR,qR); FLR[1]=Fluxmom(hR,qR); FLR[2]=Fluxshear(hR,qR,pR); } } inline void output(double h[], double z[], double p[], int Node, double dx) { stringstream ss; string name,name1; ofstream fo,ff; static int count=0; ss<<count; name=ss.str(); name1=ss.str(); name="h_" + name + ".txt"; fo.open(name.c_str ()); name1="p_" + name1 + ".txt"; ff.open(name1.c_str ()); for(int i=0;i<Node;i++) { fo<<dx*float(i)<<" "<<h[i]+z[i]<<endl; ff<<dx*float(i)<<" "<<p[i]/h[i]<<endl; } fo<<endl;fo<<endl; ff<<endl;ff<<endl; for(int i=0;i<Node;i++) { fo<<dx*float(i)<<" "<<z[i]<<endl; } count+=1; } int main() { const int n=1000;//number of cells const int Node=n+1; double L=1.0; double dx=L/double(n); double dt=0.0001; double TotalTime=0.2; int div=20;//for output double q[Node]; double h[Node]; double p[Node];//solutants double qn[Node]; double hn[Node]; double pn[Node]; double FL[3],FR[3]; double InithL=1.0; double InithR=0.1; double z[Node]; double I[Node]; double mn=0.01; //IC// for(int i=0;i<Node;i++) { q[i]=0.0; h[i]=InithL; p[i]=InithL; } for(int i=Node/2;i<Node;i++) { q[i]=0.0; h[i]=InithR; p[i]=0.0; } //bottom// for(int i=0;i<Node;i++) { z[i]=0.0; double a=0.1-3.0*(float(i)*dx-0.5)*(float(i)*dx-0.5); if(a>0.0) z[i]=a; z[i]=0.0; } //slope// for(int i=1;i<Node-1;i++) { I[i]=-(z[i]-z[i-1])/dx; } //at boundary// I[0]=-(z[1]-z[0])/dx; I[Node-1]=-(z[Node-1]-z[Node-2])/dx; //IC output// output(h,z,p,Node,dx); //time step// for(int k=1;double(k)*dt<=TotalTime;k++) { //inner cells// for(int i=1;i<Node-1;i++) { //left flux, between i-1 and i// HLLCFlux(FL,h[i-1],h[i],q[i-1],q[i],p[i-1],p[i]); //right flux, between i and i+1// HLLCFlux(FR,h[i],h[i+1],q[i],q[i+1],p[i],p[i+1]); hn[i]=h[i]-dt/dx*(FR[0]-FL[0]); qn[i]=q[i]-dt/dx*(FR[1]-FL[1]);//+dt*g*h[i]*(I[i]-mn*mn*q[i]*abs(q[i])/pow(h[i],10.0/3.0)); pn[i]=p[i]-dt/dx*(FR[2]-FL[2]); } //BC// //left boundary// hn[0]=hn[1]; qn[0]=qn[1]; pn[0]=pn[1]; //right boundary// hn[Node-1]=hn[Node-2]; qn[Node-1]=qn[Node-2]; pn[Node-1]=pn[Node-2]; //update// for(int i=0;i<Node;i++) { q[i]=qn[i]; h[i]=hn[i]; p[i]=pn[i]; } //output// if(k%div==0) { output(h,z,p,Node,dx); cout<<"t="<<double(k)*dt<<endl; } } return 0; }